Kundalik axborot byulletenimizda biz o'tgan kun ichida dunyoda sodir bo'lgan eng muhim voqealar va yangiliklarni taqdim etamiz.
Falastindagi vaziyat
G‘azoda tinchlik hukm surar ekan, Isroil kuchlari G‘arbiy Sohildagi Sebastiya shahrida 14 yoshli falastinlik Ahmad Jazarni otib o‘ldirdi. Jazar o'z do'stlari bilan turganda 600 metr masofadan snayper o'qlari nishoniga aylandi. Halok bo‘lgan o‘smirga yordam berishga uringan do‘stlari ham otib ketilgan.
Bu voqea XAMAS va Isroil o'rtasidagi o't ochishni to'xtatish kelishuvi kuchga kirganidan ikki kun o'tib sodir bo'lgan. Birgina 21 yanvar kuni G‘arbiy Sohildagi reydlarda 10 nafar falastinlik halok bo‘ldi.
Tinchlik kelishuvi kuchga kirganiga qaramay, Isroil Jenin shahrida hamon keng ko‘lamli harbiy amaliyot o‘tkazmoqda. Operatsiya davomida 9 nafar falastinlik halok bo‘ldi, 60 dan ortiq kishi hibsga olindi. Infratuzilmaga zarar yetkazildi, odamlarning mulkiga zarar yetkazildi.
Falastin Sog'liqni saqlash vazirligi ma'lumotlariga ko'ra, 2024 yilda Isroil kuchlari G'arbiy Sohilda 93 nafar falastinlik bolani o'ldirgan, ularning aksariyati qurol bilan.
O‘t ochishni to‘xtatish kelishuvidan so‘ng G‘azoda Isroil armiyasi tomonidan himoyalangan hududlarda qurbonlarni qidirish ishlari boshlandi. Bir kun ichida 66 kishining jasadi topildi, bu raqam 120 taga yetdi.
Qayd etilishicha, 15 oy davomida otishmalar va portlashlar natijasida 11 mingdan ortiq falastinlik bedarak yo‘qolgan. Qidiruv saytida ularning yangilik kutayotgan qarindoshlari yig'ilishmoqda.
Isroil armiyasi rahbari iste'foga chiqdi
Isroil Bosh shtab boshlig‘i Gerts Halevi 2024-yil 6-mart kuni XAMASning 7-oktabrdagi hujumlarining oldini ololmaganini tan olib, iste’foga chiqish niyatini e’lon qildi. Uning muddati kutilganidan 10 oy oldin tugadi. Halevi ikki yilu ikki oy armiyaga rahbarlik qildi.
Janubiy okrug qo'mondoni Yaron Finkelman ham Halevi ortidan iste'foga chiqqanini e'lon qildi. U G'azo sektorini himoya qila olmaganini ta'kidlab, «Umrimning oxirigacha bu muvaffaqiyatsizlikni eslayman», dedi.
Iste'fo Isroil va HAMAS o'rtasida o't ochishni to'xtatish va mahbuslar almashinuvidan uch kun o'tib bo'ldi.
Ayni paytda Isroil muxolifati yetakchilari hukumatni iste’foga chaqirishlarini kuchaytirdi. Avigdor Liberman hukumatdan iste'foga chiqishni so'radi va sobiq bosh vazir Yair Lapid, «Herzi Halevi hurmatga loyiqdir. Endi Netanyaxu hukumati iste’foga chiqishi kerak”, – dedi u.
AEHA: Eron yadro qurolini yaratish arafasida
Eron yuqori darajada boyitilgan uran ishlab chiqarishni yetti barobar oshirib, 200 kilogrammga yetkazdi. AEHA rahbari Rafael Grossinning aytishicha, bu miqdor beshta yadroviy zaryad yaratish uchun yetarli.
Bu holat AQSH prezidenti Donald Tramp maʼmuriyatining Eronga qarshi yangi sanksiyalar qoʻllash bilan tahdid qilishi fonida yuz bermoqda. Bloomberg agentligiga ko‘ra, fevral oyida joriy etilishi mumkin bo‘lgan cheklovlar Eronga 30 milliard dollarga tushishi kutilmoqda.
Tehron muzokaralar olib borishga tayyorligini bildirdi va diplomatik yechim topish uchun hali imkoniyat borligini qayd etdi. Biroq, buning uchun juda oz vaqt bor. Joriy yilning oktabr oyida 2015-yilgi yadroviy kelishuv bo‘yicha sanksiyalarni “qaytarib olish”ning avtomatik mexanizmi muddati tugadi. Eron, agar mexanizm ishga tushirilsa, yadroviy qurollarni tarqatmaslik shartnomasidan chiqish bilan tahdid qilgan.
Ukraina uchun ruslashtirishning bardoshli shartlari
Rossiya tashqi ishlar vaziri Sergey Lavrov Ukrainadagi mojaro qonuniy kuchga kirgan kelishuvlar asosida hal qilinishi mumkinligini aytdi.
Janob Lavrovga ko‘ra, Rossiya “maxsus harbiy operatsiya” maqsadlariga erishish va mojaro sabablarini bartaraf etishga intilmoqda. Bishkekda Qirg‘iziston tashqi ishlar vaziri Jeenbek Kulubayev bilan uchrashganidan so‘ng, u “Yevropa va AQSh mojaro sabablarini tushuna boshlaganini” ta’kidladi.
Ukraina prezidenti Vladimir Zelenskiy Ukrainaning NATOga qisman qo‘shilishi va harbiy yordam olishda davom etishi sharti bilan tinchlik muzokaralariga tayyorligini bildirdi. U Kiyev Qrim yarimoroli, Donetsk, Lugansk, Xerson va Zaporijjya viloyatlaridan voz kechmasligini ta’kidlab, bu hududlarni diplomatik yo‘llar bilan qaytarishga harakat qilishini aytdi.
Vladimir Putin mojaro Ukrainaning NATOga a’zo bo‘lish istagi bilan bog‘liqligini bir necha bor ta’kidlagan. Uning so‘zlariga ko‘ra, Ukraina qo‘shinlarining Donbass, Xerson va Zaporijjiya viloyatlaridan olib chiqilishi, bu hududlarning Rossiyaga tegishli deb tan olinishi va Kiyevning NATOga kirish rejalaridan voz kechishi tinchlik muzokaralarining asosiy shartlari hisoblanadi.
Zelenskiy bu shartlarni rad etib, ularni ultimatum deb atadi.
Ukraina armiyasini kamaytirmaydi
Davosdagi Jahon iqtisodiy forumida so‘zga chiqqan Ukraina prezidenti Vladimir Zelenskiy Rossiyaning Ukraina armiyasini besh barobarga qisqartirish haqidagi iltimosi butunlay rad etilishini ma’lum qildi. Uning qayd etishicha, bu zarurat Moskva bilan mumkin bo‘lgan muzokaralarda asosiy masalalardan biri bo‘ladi.
“Agar biz 800 mingdan ortiq askardan iborat armiya tuza olsak, bu Yevropa bilan birgalikda nafaqat oʻzini himoya qila oladigan, balki Putinga qarshi tura oladigan kuchdir. “Rossiyaning eng tezkor yoʻli bu NATOga qoʻshilmaslik uchun bizga bosim oʻtkazish va armiyamizni besh baravar kamaytirishga majburlash”, dedi janob Zelenskiy.
Zelenskiyning so‘zlariga ko‘ra, 2022-yilda urush boshlanishida Rossiya Ukrainaga 200 ming askar yuborgan bo‘lsa, hozir bu raqam 608 mingga yetgan. Zelenskiyning taʼkidlashicha, agar xavfsizlik kafolatlarisiz Rossiya oʻz kuchlarini yanada kuchaytirishi va Qrimning bosib olinishi kabi boshqa mamlakatlarga tahdid solishi mumkin.
Rossiya 2022-yil martida Ukraina armiyasini 50 ming kishigacha qisqartirish va harbiy salohiyatini cheklashni o‘z ichiga olgan tinchlik shartnomasini taklif qilgan. Ukrainadan faqat 4 ta harbiy kema, 55 ta vertolyot va 300 ta tankni qoldirish talab qilingan.
Zelensky: “NATO tinchlikparvarlari kerak”
Ukraina prezidenti Vladimir Zelenskiy Davosda NATOdan Rossiya hujumlarining oldini olish uchun kamida 200 ming tinchlikparvar kuchlarini joylashtirishni so‘radi.
Zelenskiyning nutqi AQSh prezidenti Donald Tramp hokimiyatga qaytganidan so‘ng yangradi. Tramp Ukrainadagi urushni 24 soat ichida tugatishga va'da bergan, biroq buning uchun aniq chora-tadbirlar taklif qilgani yo'q.
Zelenskiy qit’a davlatlarini Yevropa xavfsizligini ta’minlashda faolroq bo‘lishga chaqirdi. Hozirda Evropada tinchlikparvar kontingentlarni jalb qilish g'oyasi faol muhokama qilinmoqda.
Zelenskiy: “200 ming tinch askar – bu minimal talab. Kamroq narsa yetarli bo‘lmaydi”, — dedi u. Unga ko‘ra, Rossiya qurolli kuchlari soni 1,5 million askarga yetgan, ularning yarmi Ukraina armiyasi hissasiga to‘g‘ri keladi.
Bundan tashqari, Zelenskiy Tramp bilan uchrashuvi davomida ish olib borilayotganini ham ma’lum qildi. Uchrashuvning aniq sanasi hozircha noma'lum.
Tramp: “Men rus xalqini yaxshi ko‘raman”
Zelenskiy Trampdan najot kutayotgan bir paytda, yana AQShni boshqara boshlagan Donald Tramp Rossiya va rus xalqiga muhabbatini izhor qilish bilan band edi. Biroq ularni hurmat qilishiga qaramay, agar Ukrainada sulh tuzilmasa, Rossiyaga nisbatan yangi sanksiyalar va bojlar joriy etishga majbur bo‘lishini ma’lum qildi.
“Men Rossiyaga og'ir zarar yetkazishni xohlamayman. Men rus xalqini yaxshi ko‘raman va har doim prezident Putin bilan juda yaxshi munosabatda bo‘lganman”, — dedi janob Tramp.
U, shuningdek, urushni tez orada tugatish uchun “kelishuv” zarurligini, agar bunga erishilmasa, Rossiya AQSh va uning hamkorlariga sotadigan barcha mahsulotlarga yuqori soliqlar, bojlar va sanksiyalar kiritishdan boshqa chorasi qolmasligini taʼkidladi. va «bu urush mutlaqo men prezident bo'lganimda boshlanmagan», deya qo'shimcha qildi u.
Tramp Rossiyaning fashistlar Germaniyasi ustidan qozonilgan g‘alabaga qo‘shgan hissasini ham ta’kidladi:
“Biz hech qachon unutmasligimiz kerakki, Sovet Ittifoqi Ikkinchi jahon urushida g‘alaba qozonishimizga yordam bergan va bu jarayonda 60 millionga yaqin odamni yo‘qotgan. Iqtisodiyoti inqirozga uchragan Rossiyaga va uning prezidenti Putinga katta yordam bermoqchiman. Keling, hozir kelishuv tuzamiz va bu ma'nosiz urushni tugatamiz! Urush tobora yomonlashmoqda”, dedi janob Tramp.